Η Κύπρος από το 1931 και μετά

Τον Οκτώβριο του 1931 εκδηλώθηκε εξέγερση, τυπική αφορμή της οποίας ήταν το αυτοκρατορικό διάταγμα που τροποποιούσε το τελωνειακό δασμολόγιο, και η διάθεση των κυπριακών περισσευμάτων για το τοκοχρεολύσιο του δανείου του 1855, για το οποίο είχε δοθεί εγγύηση από τη Μεγάλη Βρετανία. Από τις 3 μέχρι τις 17 Οκτωβρίου έγιναν μεταξύ των ελληνικών μελών του αποικιακού κοινοβουλίου αλλεπάλληλες συσκέψεις σχετικά με τα δύο αυτά θέματα. Τελικά, επικράτησε η άποψη της ομαδικής παραίτησης των Ελλήνων βουλευτών. Την άμεση όμως πραγματοποίησή της παρεμπόδισαν διάφοροι λόγοι. Τέλος, ο μητροπολίτης Κιτίου με διάγγελμά του προς το λαό, αποσαφηνίζοντας την κατάσταση, ανήγγειλε πρώτος την παραίτησή του από το βουλευτικό αξίωμα, διακηρύσσοντας εμμονή στο σύνθημα της ένωσης με την Ελλάδα…

Την παραίτηση του Κιτίου ακολούθησε η συγκρότηση (στη Λευκωσία) της οργάνωσης «Εθνική Ριζοσπαστική Ένωση Κύπρου», η οποία με προκήρυξή της προς το λαό χάραζε αδιάλλακτη εθνική πολιτική και απέκρουε κάθε συνεργασία με την ξένη κυβέρνηση. Το διάγγελμα του Μητροπολίτη και την προκήρυξη της νέας κυπριακής οργάνωσης (ΕΡΕΚ) διαδέχθηκαν διαδηλώσεις και συγκεντρώσεις του λαού υπέρ της ένωσης, που κατέληξαν στην πυρπόληση του κυβερνείου και σε αιματηρές συγκρούσεις μεταξύ της αστυνομίας και του πλήθους. Οι βρετανικές αρχές μετέφεραν τότε επειγόντως βρετανικές ναυτικές και χερσαίες ενισχύσεις στο νησί και στις 22 Οκτωβρίου επιβλήθηκαν αυστηρότατα περιοριστικά μέτρα στον κυπριακό λαό. Όμοιες ενωτικές εκδηλώσεις έγιναν και σε πολλές πόλεις και χωριά του νησιού.

Στη συνέχεια η βρετανική διοίκηση προέβη στη σύλληψη των Μητροπολιτών Κιτίου Νικοδήμου και Κυρήνειας Μακαρίου, βουλευτών και άλλων επιφανών Ελληνοκυπρίων. Επακολούθησαν άκαρπες συναντήσεις του Αρχιεπισκόπου Κυρίλλου με τον Άγγλο διοικητή για την άρση των περιορισμών. Αντίθετα όμως, οι βρετανικές αρχές προέβησαν σε νέες συλλήψεις, εκτοπισμούς και απελάσεις. Παράλληλα με τα καταπιεστικά μέτρα αυτά, στις 19 Νοεμβρίου 1931 ο κυβερνήτης κατάργησε την τοπική Βουλή, έκτοτε δε η διοίκηση ασκούνταν αυθαίρετα από τον Βρετανό κυβερνήτη και το συμβούλιό του. Η ελληνική σημαία, ο ελληνικός εθνικός ύμνος και οι εικόνες των ηρώων της Ελληνικής Επανάστασης απαγορεύθηκαν……....